Lời trăn trối của bác sĩ qua đời vì ung thư

Từ nhỏ, bác sĩ Richard Teo luôn đứng đầu trường trong mọi môn học, từ khoa học đến thể thao. Khi vào ngành y, ông chọn giải phẫu thẩm mỹ vì lợi nhuận của nó vượt qua các ngành nghề khác. Ông trở thành một triệu phú chóng vánh.

Tháng 3/2011, bác sĩ Richard Teo được chẩn đoán bị ung thư phổi giai đoạn cuối. Ông qua đời cuối năm 2012. Câu chuyện cảm động và những lời chia sẻ của ông trước khi mất vài ngày đã và đang được thanh niên khắp nơi theo dõi, lan truyền trên các trang mạng xã hội, được dịch ra nhiều thứ tiếng.

Dưới đây là trích đoạn những tâm sự của bác sĩ Richard Teo về tiền tài, danh vọng, hưởng thụ… với sinh viên tại khóa Nha khoa D1 ở Singapore, tháng 11/2011, 8 tháng sau khi bị chẩn đoán ung thư:

“Tôi lớn lên trong một gia đình có mức sống dưới trung bình. Tôi học được từ mọi người xung quanh và môi trường sống rằng có thành công thì mới hạnh phúc. Thành công có nghĩa là giàu có. Với suy nghĩ này, tôi luôn ganh đua ngay từ nhỏ.

Không chỉ học ở trường giỏi, tôi cần thành công trong mọi lĩnh vực, từ các hoạt động tập thể đến chạy đua. Tôi cần đoạt được cúp, phải được giải cao nhất. Tôi vào trường y và trở thành bác sĩ. Chắc một số em biết rằng trong ngành y, giải phẫu mắt là một trong những chuyên khoa khó vào nhất. Tôi đã vào được và đạt học bổng nghiên cứu của ĐH quốc gia Singapore.

Bác sĩ Richard Teo tại cơ sở phẫu thuật thẩm mỹ của mình trước khi biết bị ung thư. Ảnh: Richardteo.com.

Chào các bạn trẻ. Xin lỗi vì giọng khàn khàn của tôi, nhưng tôi sẽ cố gắng và yêu cầu các bạn chú ý đến những gì tôi sẽ nói sau đây.

Đầu tiên tôi xin tự giới thiệu tôi tên Richard, một bác sỹ giải phẫu thẩm mỹ. Tôi đến đây để chia sẻ với các bạn vài ý nghĩ về đời sống của tôi. Tôi được hân hạnh được mời đến đây bởi các giáo sư và hi vọng nó sẽ giúp các bạn vài ngẫm nghĩ về tương lai và những vấn đề khác trong khi các bạn đang theo đuổi ngành giải phẫu nha khoa.

Khi còn trẻ tôi là một thành phần tạo bởi xã hội hiện đại. Một thành phần thành công mà xã hội đang cần đến.

Từ thuở bé tôi sinh ra và trưởng thành trong một gia đình dưới mức trung bình. Lúc ấy tôi học được từ nhiều dư luận (media) kể cả dân gian cho biết rằng sự hạnh phúc chỉ đến với ta khi thành công trong cuộc đời mà thôi…Và sự thành công ấy đồng nghĩa với sự giàu sang phú quý. Với ý nghĩ ấy trong đầu tôi vận dụng tất cả nghị lực làm việc ngay từ thuở nhỏ.

Không những tôi được học trường tốt nhứt mà tôi cần phải vượt hẳn mọi người trong mọi lãnh vực. Mặc đồng phục, chơi giỏi thể thao, và giỏi trong tất cả…Tôi cần phải có nhiều phần thưởng để thành công vẻ vang. Tôi cần nhiều giải phần thưởng với những lá cờ màu mè, tôi cần những thành tích cấp quốc gia, v.v….Vì thế tôi rất thành công từ khi còn trẻ. Tôi vào học trường y khoa và ra trường bác sỹ.

Các bạn biết không thời ấy trong tất cả phân khoa y thì ngành giải phẫu mắt là ngành được chuộng nhất thời bấy giờ. Thế là tôi quyết định theo học ngành phẫu thuật về mắt và tôi được huấn luyện trong ngành mắt. Đồng thôi cũng nhận được học bổng về nghiên cứu về chuyên trị mắt bằng máy laser hỗ trợ bởi NUS (National University of Singapore Cơ quan nghiên cứu y khoa chính phủ).

Theo quá trình định sẵn tôi được giao 2 bằng sáng chế, một là để chế cho y khoa cái thứ hai cho kỹ nghệ laser. Theo các bạn biết đó sự học hỏi từ nhà trường không mang lại sự giàu có trong cuộc đời.

Sau sự gắn bó với MOH khá lâu (có lẽ là một viện nghiên cứu y khoa bên Singapore – Ministry Of health?), tôi nghĩ việc nghiên cứu này sẽ cần rất nhiều thời gian và việc học hỏi về phẫu thuật mắt cần quá nhiều thời gian nên tôi quyết định ra ngoài làm việc cho công ty tư có lẽ kiếm nhiều tiền hơn. Nếu các bạn biết rằng là vài năm trước đây ngành phẫu thuật thẩm mỹ tăng trưởng mạnh mẻ. Người ta làm tiền nhiều vô số kể. Tôi nghĩ đã đến lúc phải đổi đời vì ngồi mãi ăn lương trong chính phủ cũng đã đủ lông đủ cánh và đây là lúc thời điểm thuận tiện để hốt bạc. Tôi bỏ cuộc việc nghiên nửa chừng và ra ngoài thành lập viện phẫu thuật thẩm mỹ cùng với viện phẫu thuật ngắn hạn (day surgery center).

Có một việc rất trớ trêu là người ta không trở thành anh hùng nếu chỉ làm bác sỹ gia đình mà thôi. Ngược lại người ta dễ trở thành anh hùng nếu chữa cho người giàu có và nổi tiếng.

Người dân không hài lòng và tiếc tiền khi phải trả 20 đô để khám một bác sỹ tổng quát. Cùng bệnh nhân ấy họ sẵn sàng và không ngần ngại trả 10 ngàn đô để đi bác sỹ hút mở bụng, 15 ngàn đô để làm tăng ngực, và những phẫu thuật thẩm mỹ tương tự như thế…Không cần có trí tuệ để hiểu điều này. Tại sao bạn mơ mộng để trở thành bác sỹ tổng quát nhỉ? Hãy hăng hái học ngành bác sỹ thẩm mỹ kiếm nhiều tiền ấy.

Như vậy việc làm của tôi rất ổn định, quá tốt nữa là khác. Khi bắt đầu viện thẩm mỹ bệnh nhân của tôi đợi mỗi tuần, rồi sau đó họ phải đợi 2 tháng, rồi 3 tháng. Viện của tôi có quá nhiều bệnh nhân nhìn mà ngợp thở vì viện bị quá tải với số bệnh nhân.

Sắc đẹp hư ảo bằng thẩm mỹ là một công nghệ dị thường. Lúc đầu tôi thuê một bác sỹ phụ giúp, rồi người thứ hai, thứ ba rồi thứ tư. Trong vòng một năm đầu lợi tức tôi lên đến bạc triệu. Nhưng cuộc đời không bao giờ gọi là đủ cả và tôi vẫn chưa hài lòng lắm. Tôi bắt đầu bành trướng sang thị trường Indonesia để làm phẫu thuật cho những người giàu Indo, họ nhắm mắt sẵn sàng phung phí tiền bạc một cách dễ dàng. Làm tiền ở đấy quá dễ…

Làm quá nhiều tiền bây giờ là lúc tìm cách để hưởng thụ đây. Làm cách nào để tiêu khiển cuối tuần! Cách hay nhất là vào câu lạc bộ đua xe. Với số tiền quá lớn kiếm được tôi mua 1 chiếc xe đua và nhập vào câu lạc bộ đua xe. Thỉnh thoảng tôi dự đua xe ở Sepang ở Malaysia. Cuộc đời đua xe bắt đầu từ đấy. Phần tiền còn lại phải làm gì để tiêu khiển đây. Thế là tôi quyết định mua một chiếc Ferrari 430. Vào thời ấy bạn học cũ của tôi đang làm xuất nhập khẩu cũng là một nhà băng. Hắn có một chiếc Ferrari đỏ nên tôi phải chọn một chiếc màu trắng bạc cho nổi…

Sau khi mua xe Ferrari xong cũng tới lúc phải sắm một căn nhà. Tôi quyết định đi tìm một mảnh đất để xây một căn nhà độc lập cho mình và có thể đi săn bắn thú vật… Như vậy tôi muốn đời sống của tôi như thế nào nhỉ! À này cũng như mọi người ai cũng mơ được làm giàu và một khi giàu rồi người nghĩ đến nổi tiếng. Cũng như giấc mơ của những Hoa Hậu toàn cầu vậy. Thế là tôi tìm cách cập kè với những người giàu và nổi tiếng bằng cách kết bạn trên mạng Internet. Chúng tôi chịu chi rất nhiều cho những nhà hàng nổi tiếng với một cuộc sống rất trưởng giả.

Như vậy là tôi đã đạt đến cực điểm của cuộc sống mà mọi người hằng mơ tưởng. Vâng đấy là cuộc sống của tôi trước đây vài năm, tôi vẫn thường vào tập thể dục trong Gym và tôi vẫn nghĩ là tôi đã tự chủ và có tất cả để duy trì sự cực điểm ấy.

Nhưng tôi đã lầm. Tôi không thể duy trì được hết tất cả của cực điểm ấy…

Khoảng tháng ba năm ngoái, tôi cảm thấy hơi đau lưng trong lúc làm việc. Tôi tưởng là vì tôi đứng nhiều và hay cong lưng khi làm phẫu thuật cho bệnh nhân mà thôi. Tôi vào y viện chụp nhờ một anh bạn chụp và xét kỹ MRI để xem có phải cái đĩa nào bị lệch hay có chuyện gì trong cột xương sống không. Và cùng đêm đó anh bạn BS MRI điện thoại ngay cho tôi biết là xương tủy cột xương sống của tôi bị thay đổi một cách nhanh chóng (that we found bone marrow replacement in your spine). Anh nói giỡn chơi hay sao!. Tôi vẫn thường tập thể dục trong Gym kia mà!. Tôi quyết định trở lại nhà thương lần nữa để kiểm soát bằng những phương pháp tối tân hơn như PET scans (positrons emission scans) và họ tìm ra rằng tôi đang ở giai đoạn 4 của ung thư phổi.

Các bạn biết không tôi tự hỏi “cái tai biến này từ đâu phát hiện một cách đột ngột nhỉ!”. Căn ung thư lúc đầu bắt nguồn từ bộ não, lan dần xuống cột xương sống, đến gan và tuyến thượng thận. Bạn có biết không một lúc nào đó trong cuộc sống ta tưởng đã đạt đến cực điểm của cuộc đời và nghĩ tất cả nằm dưới tầm tay của mình. Và một ít sau đó tôi mất tất cả…

Đây là bản chụp scan của phổi tôi. Nếu các bạn nhìn kỹ mỗi đớm đen là một khối u (tumour). Thực ra tôi có hơn 10 ngàn khối u như thế trong phổi tôi. Bác sỹ cho tôi biết với việc đổi lọc máu (chemotherapy) tôi chỉ sống sót từ 3 đế 4 tháng là cùng. Cuộc sống của tôi chỉ có thế hay sao. Tôi tuyệt vọng và sinh ra trầm cảm. Tôi vẫn nghĩ là tôi có tất cả…

Bạn thấy nực cười chăng? Sau khi có được tất cả nào là thành công mỹ mãn, có xe hơi, nhà lầu, có lúc tôi còn hôn lên chiếc xe Ferrari của tôi nửa chứ. Lúc đó tôi vẫn nghĩ tất cả thứ ấy mang lại cho tôi nhiều hạnh phúc nhất. Ngược lại những thứ ấy không mang lại cho tôi một chút gì sung sướng từ 10 tháng nay. Và tôi luôn nghĩ những thứ ấy là sự hạnh phúc của con người. Nhưng không phải đó chỉ là những thứ phù du mà con người ai cũng chạy theo đua đòi…

Các bạn biết không, mỗi dịp tết Nguyên Đán đến tôi lái xe Ferrari đi thăm bạn bè, bà con dòng họ để khoe khoang và tôi rất hãnh diện về nó. Tôi nghĩ đó là hạnh phúc thật sự. Vẫn mong như thế.

Các bạn có tin rằng bạn bè và dòng họ với cuộc sống khó khăn sẽ chia sẻ niềm hạnh phúc hân hoang với bạn khi bạn lái xe Ferrari đi khoe khoang với họ chăng!. Không bao giờ. Họ không bao giờ chia sẻ niềm vui với bạn đâu. Trong khi họ phải dùng phương tiện công cộng để di chuyển để đến thăm bạn. Các bạn biết không, những gì tôi khoe khoang làm cho họ càng sinh ra ganh tị và càng ghét tôi hơn. Tôi nghĩ sự ganh tị là bình thường. Tôi đã khoe khoang với họ và điều đó làm tôi hãnh diện vô cùng. Nhưng nó chẳng mang đến niềm vui nào cho họ cả.

Để tôi kể cho các bạn nghe một câu chuyện buồn cười khác. Vào lứa tuổi các bạn tôi ở trong nội trú King Edward VII Hall. Tôi quen một cô bạn tên Jennifer mà tôi nghĩ lúc đó cô bạn này là người lạ thường. Lạ là vì khi tôi và cô đi bộ dọc theo con đường, nếu cô ấy gặp một con ốc cô ấy sẽ không ngần ngại mang con ốc ấy trả lại trên cỏ, nếu không người ta sẽ đạp nát con ốc ấy giữa đường. Tại sao Jennifer phải tốn công và làm dơ bẩn tay để làm chuyện ấy nhỉ. Nó chỉ là con ốc vô tri kia mà. Thực ra cô ấy cảm nhận được sự đau đớn của con ốc khi người ta đập dẫm lên nó. Cũng như chúng ta, nếu chúng ta không thoát khỏi con đường nhân loại thì chúng ta cũng sẽ bị đè dẹp như con ốc kia. Buồn cười lắm phải không.

Tôi được huấn luyện để trở thành một bác sỹ, để có lòng từ bi và cảm thông nhưng tôi lại không có những thứ ấy.

Là một bác sỹ trực trong bệnh viện chuyên trị ung thư NUH (National University Hospital) tôi đã từng chứng kiến bao nhiêu người chết trong khâu Ung Thư. Tôi đã được nhìn thấy nhiều bệnh nhân đau đớn và sự tàn phá của cơ thể vì cơn đau. Tôi cũng đã chứng kiến bệnh nhân kiểm soát việc đau đớn của họ bằng cách nhấn nút morphine tiêm vào máu từng giờ từng phút vì không chịu nổi sự đau đớn dày dò họ. Tôi cũng chứng kiến nhiều bệnh nhân phải dùng oxygene để thở hơi thở cuối cùng. Nhưng đó là công việc.

Mỗi khi vào viện tiêm thuốc cho bệnh nhân, rút máu và cho thuốc cho bệnh nhân. Bệnh nhân là bệnh nhân tôi vẫn là tôi. Khi xong việc tôi chỉ muốn chạy ngay về nhà sau công việc vì nghĩ là đã hoàn tất công việc hằng ngày.

Khi bệnh nhân mắc bệnh, bị dày dò bởi cơn đau thực ra là cơn đau của người khác chứ không phải của tôi. Dĩ nhiên không phải là sự đau đớn của tôi vì tôi đã học y khoa và họ đã dạy qua cách trị sự đau đớn của người bệnh và cách xử lý y học. Nhưng thực ra trong thâm tâm tôi, tôi thực sự không hiểu họ đau đớn như thế nào cho đến khi tôi là nạn nhân ấy. Giờ đây tôi thực sự hiểu được sự đau đớn mà bệnh nhân phải đối phó.

Và nếu các bạn hỏi tôi nếu tôi trở lại từ đầu như một bác sỹ thì tôi sẽ khác không! Bây giờ tôi có thể trả lời các bạn rằng vâng tôi sẽ đổi khác. Vì tôi đã trải qua cơn đau đớn mà họ vấp phải nên tôi rất hiểu họ chịu đựng sự dầy vò của đau đớn như thế nào. Nhiều khi bạn nên học cách khó khăn nhứt.

Ngay khi các bạn chỉ bắt đầu năm thứ nhất về phẫu thuật nha khoa, tôi thách thức bạn về hai mặt:

Thứ nhất, thông thường khi các bạn ra trường các bạn sẽ làm việc trong viện nha khoa tư. Bạn sẽ làm rất nhiều tiền bạc, tôi bảo đảm với các bạn. Chỉ cần làm răng giả thôi sẽ đem rất nhiều lợi tức cho các bạn. Thưc ra không có gì khó hiểu về cách làm tiền và làm giàu của các bạn, đó là cách làm giàu lương thiện. Vấn đề ở chỗ là đa số chúng ta và ngay cả tôi, là chúng ta không làm chủ được ta. Tại sao tôi nói như thế. Tại vì khi ta giàu ra, ta lại càng muốn nhiều hơn. Lòng tham không đáy mà bạn. Khi mà lòng mong muốn càng tăng thì tôi lại càng theo đuổi nó một cách mãnh liệt hơn. Như tôi đã kể với các bạn lúc đầu. Tất cả điều tôi muốn là làm giàu cực điểm, điều mà xã hội đòi hỏi địa vị bạn như vậy. Tôi say mê làm tiền đến nỗi không có gì quan trọng bằng tiền bạc. Và bệnh nhân là nguồn lợi tức tuyệt vời cho tôi. Tôi rút từng cắc bạc của bệnh nhân.

Nhiều khi tôi quên bẳng đi là mình phụng sự cho ai. Và tôi quên bẳng đi là mình chỉ phụng sự riêng cho cá nhân mình.

Đó là trường hợp của tôi. Cho dù bạn làm trong y khoa hay nha khoa, tôi đảm bảo với bạn rằng trong việc thực hành công việc tư chúng tôi chỉ tư vấn bệnh nhân cách điều trị chưa được trình bày trước. Không rõ ràng lắm (grey area). Mặc dù không quan trọng lắm nhưng chúng tôi tự bào chữa biện luận ấy. Lúc đó tôi mới biết ai là bạn, ai thật tình muốn chăm sóc bệnh nhân và ai là người chỉ có mục đích làm tiền bằng cách bán niềm “hi vọng”. Tôi cảm thấy chúng tôi mất dần đạo đức một lương y cũng chỉ vì ai cũng làm thật nhiều tiền mà thôi.

Tệ hơn thế gần đây chúng tôi còn đem trò bêu xấu đồng nghiệp trong nghề để lấy thêm lợi thế cho mình mà không cảm thấy xấu hổ gì cả. Đây là tình huống hiện thời trên thị trường y cũng như nha khoa, bất cứ nơi đâu. Tôi thách thức bạn là không nên đánh mất đạo đức và lương tâm con người. Tôi học hỏi đời một cách khó khăn phải không!. Tôi hi vọng bạn không bao giờ làm như tôi.

Thứ hai là đa số chúng ta khi bắt đầu công việc chúng ta chưa có cảm giác đối với bệnh nhân. Cho dù làm việc trong bệnh viện hay nhà thương tư tôi cam kết với bạn rằng là trong bệnh viện có vô số bệnh nhân để chữa trị. Tôi chỉ mong làm cho xong chuyện càng sớm càng tốt. Tôi chỉ muốn bệnh nhân rời phòng làm việc của tôi càng sớm càng tốt, nhưng đó là sự thật. Và đó đã trở thành một công việc bình thường hằng ngày.

Nhưng đây chỉ là một phần của công việc. Tôi đã thực sự hiểu bệnh nhân nghĩ về mình thế nào chăng!. Thực ra là không. Nỗi lo sợ và lo âu của bệnh nhân và những thứ khác mà họ đã trải qua! Thực ra cũng không biết đến khi tôi lâm trọng bệnh và đó là một sai lầm to tướng nhất của hệ thống y khoa tân tiến.

Chúng ta được huấn luyện để trở thành những chuyên gia y cũng như nha khoa nhưng chúng ta lại không hiểu bệnh nhận cảm nhận chúng ta như thế nào nữa.

Tôi không đòi hỏi các bạn phải xử sự bằng tình cảm. Tôi không nghĩ đấy là một cách chuyên nghiệp. Nhưng chúng ta thực sự muốn tìm hiểu cái đau đớn mà bệnh nhân đang mắc phải không? Dĩ nhiên đa số chúng ta trả lời là không, tôi chắc chắn với các bạn như vậy. Tôi thử thách các bạn là luôn luôn các bạn hãy tự đặt mình vào trường hợp bệnh nhân để hiểu tâm trạng đau đớn của họ. Cũng hơi trễ nhưng vẫn chưa muộn màng.

Trên đời này sự đau đớn, sự lo âu và sợ sệt là hiện thực mặc dù nó không thực đối với bạn nhưng nó là sự thật đối với bệnh nhân. Luôn nhớ điều ấy, bây giờ tôi đã trải qua lần lọc máu thứ năm. Tôi nói thật với bạn tôi đã thực sự hiểu sự đau đớn dày vò. Việc lọc máu là việc mà bạn không bao giờ mong sẽ xảy ra cho chính mình. Nó thật ghê sợ. Dù sức khỏe tôi rất yếu như hiện nay nhưng tôi cố gắng an ủi những bệnh nhân ung thư khác khi tôi có điều kiện. Nhưng cũng đã quá muộn.

Các bạn sẽ có một tương lai sáng lạng với năng lực và tài lực mà bạn có. Tôi thách thức bạn nên đi xa hơn bệnh nhân trực tiếp của bạn. Để hiểu rằng còn nhiều người đang mang cơn đau đớn, khó khăn trong cuộc sống.

Đừng nghĩ là chỉ có người nghèo mới chịu sự đau đớn. Không đúng hẳn. Đa số người nghèo họ an phận hơn chúng ta. Như ta biết họ còn hạnh phúc hơn ta nữa là khác. Nhưng sẽ có nhiều người đang chịu sự dày vò đau đớn, về mặt tinh thần, kinh tế lẫn thể xác, nhưng đó là sự thật. Ngược lại chúng ta không biết sự hiện hữu ấy hay không muốn biết đến nó.

Bạn thấy có công bằng không ngay khi bạn ra trường trở thành một phẫu thuật nha khoa. Hi vọng bạn sẽ tìm đến người cần dịch vụ của bạn. Tất cả những gì bạn làm cho họ sẽ trở nên thật hữu ích.

Bây giờ tôi đang ở giai đoạn cuối của việc chữa trị. Người nào thực sự chăm sóc cho bạn hay cho tôi thì thực sự đó là đặc biệt dị thường. Đấy là nhận xét của tôi sau mỗi lần điều trị tại bệnh viện.

Điều trớ trêu nữa là nhiều khi chúng ta khi biết là mình sắp chết lúc đó mình mới học cách sống (xử sự). Tôi biết là đây có vẻ bệnh hoạn nhưng đó là sự thật vì tôi đã thực sự trải qua.

Đừng để xã hội dạy bạn cách sống như thế nào cho hợp lý. Đừng bị ảnh hưởng bởi những thông tin dư luận (media) về lối sống của họ. Trường hợp này đã xảy ra cho tôi. Và tôi mơ tưởng rằng đời sống ảo tưởng thực sự đem lại hạnh phúc cho cá nhân tôi.

Tôi hi vọng bạn sẽ suy nghĩ kỹ cho bạn một hướng đi của chính bạn. Đừng nghe lời xúi dục của xã hội mà hãy nghĩ đến những gì bạn muốn thực hiện và làm tốt cho đời sống người khác. Vì sự hạnh phúc thực sự không phải là phục vụ cho chính bạn. Tôi vẫn nghĩ như thế nhưng tôi đã lầm.

Cuối cùng để tổng hợp những gì tôi muốn khuyên bạn:

Đừng bắt chước cuộc sống giàu sang ảo tưởng như tôi. Tôi không có cách nào khác. Tôi phải trải qua cuộc sống đau thương này.

Tôi phải cám ơn Thượng đế cho tôi cơ hội vì tôi đã trải qua 3 lần tai nạn xe cộ. Tôi luôn lái xe rất nhanh, nhưng sau mỗi tai nạn xe cộ tôi đều sống sót. Cám ơn Thượng đế lần nữa.

Tôi đã học được như sau:

1. Tin tưởng Đấng Tạo Hóa trong tim ta.

2. Yêu thương kẻ khác, không chỉ yêu chính bản thân mình

Không gì sai lầm khi bạn giàu có cả vì thượng đế đã ban cho bạn cái ân sủng ấy. Rất nhiều người được hưởng giàu sang phú quí nhưng họ không biết giữ gìn nó. Càng giàu thì người ta mong được giàu hơn.

Chúng ta đều là những dân chuyên môn. Khi ra trường các bạn sẽ hái ra rất nhiều tiền và bằng đồng tiền của bệnh nhân. Đừng quên rằng một ngày nào đó nó sẽ không thuộc hẳn về bạn nữa.